فروغ دوباره شوالیه بازنشسته

سومین دوره از مسابقات جام ریاست جمهوری فیلیپین از سوم الی ششم ماه سپتامبر در حالی در فیلیپین برگزار شد که حضور 21 استاد بزرگ از ده کشور دنیا ان را به قدرتمندترین تورنمنتی که تا کنون در این کشور برگزار شده تبدیل نموده بود. در این میان کمتر کسی تصور میکرد تا استاد کهنه کار "یوجین توره" که اکنون دهه ششم عمر خویش را سپری می کند بتواند گوی سبقت از حریفان جوان وجویای نام برباید . اما این استاد 57 ساله که قبل از ظهور اناند پدیده شطرنج اسیا به شمار می رفت با نمایشی درخشان و کسب 7 امتیاز از 9 بازی ضمن فتح این مسابقات کلاس جهانی خویش را نیز به رخ حریفان کشید.

اوج درخشش این استاد بزرگ در دهه هفتاد میلادی بود. در سال 1974 وی اولین شطرنج باز اسیایی بود که توانست با

کسب مدال نقره المپیاد "نیس" عنوان استاد بزرگ بین المللی را کسب نماید. دو سال بعد در المپیاد مانیل با مهره سیاه در یک بازی زیبا قهرمان و پدیده جدید شطرنج شوروی ( سابق!) اناتولی کارپوف را در هم کوبید. وی یکی از دوستان معدود نابغه شطرنج و قهرمان پیشین جهان " بابی فیشر " بود و در مسابقه وی با اسپاسکی در 1992 یوگوسلاوی

از اعضای تیم همراه وی به شمار می امد.

یوجین توره در خلال دوران فعالیت حرفه ای خویش در 19 المپیاد شطرنج شرکت داشته و از این نظر پس از استاد کهنه کار مجاری " لایوش پورتیش " در مقام دوم قرار دارد.

بازی زیبا این شوالیه کهنه کار را در برابر استاد جوان چینی " لی چائو " که در این تورنمنت به دلیل پوئن شکنی در جایگاه دوم قرار گرفت را به نظاره می نشینیم. لازم به ذکر است که استاد چینی در این مسابقات بسیار پرفروغ ظاهر شد و تنها شکست استاد بزرگ کشورمان احسان قائم مقامی نیز در برابر این استاد چینی بود.

LI,Chao (2590) - TORRE,Eugene (2524)

3rd Pres. Gloria Macapagal Arr Duty Free Fiesta Mall, Philip (7.1), 11.09.2008

نوبت سیاه

پیشتازی پیادگان سفید در مرکز و جناح شاه و میز ارایش هجومی سواران سفید ابتکار عمل بازی را در اختیار وی قرار داده و سیاه باید بسیار مراقب باشد.

33...Re7?

ابن انتخاب درستی نیست. شاید استاد کهنه کار قدرت تهاجی پیادگان حریف را دست کم گرفته باشد اما ادامه کار چیزی متفاوت را نشان می دهد. سفید تهدید انی f5 را در اختیار دارد و سیاه نمی تواند از ان پیشگیری نماید اما می بایست با Kh8 از هم ستون بودن وزیر و شاه حریف در ستون g و بی حفاظ بودن شاه سفید نهایت استفاده را می برد و از زهر هجوم سواران حریف بر بارگاه شاه خویش می کاست . حرکت درست عبارت بود از 33...Kh8 و حالا پس از ادامه منطقی ∞34.f5 gxf5 35.Bxf5 Bxf5 36.Rxf5 d3 پوزیسیونی مبهم حاصل می امد در ان شانس های سیاه به لطف پیاده پیش تاخته مرکزی خویش کمتر از حریف نبود.

34.f5 Rde8دیاگرام

ادامه یک ایده اشتباه . گرچه اکنون هم برای جبران مافات بسیار دیر بود. پس از ادامه زیر برتری قطعی از ان سفید است:

34...Ree8 35.Qh3 Rxe5 36.Qh6 f6 37.fxg6 Qg7 38.gxh7+ Kh8 39.Qxg7+ Kxg7 40.Rxe5 fxe5 41.g5+-

نوبت سفید

فشار بر روی پیاده e5 متمرکز شده است اما ...

35.b6!!

یک حرکت انحرافی عالی که وزیر سیاه را مجبور به ترک پایگاه خویش در عرض هفتم می نماید.

35…Qb8

سیاه انتخاب بهتری ندارد. پس از ادامه 35...Qxb6 36.f6! سفید تهدید ماتی در خانه g7 را دارد و سیاه فرصتی برای نجات رخ خویش از مهلکه پیدا نخواهد کرد. چرا که 36...Re6 37.Qh4 و حالا دفاع مناسبی برای جلوگیری از مات وجود ندارد. به عنوان مثال 37...h5با پاسخ 38.Qg5 مواجه شده و تهدید نفوذ به h6 همچنان وجود دارد.

حرکت 35...Qd8 نیز به طریقی مشابه با 36.Qh4 پاسخ داده می شود.

36.Qf4 Rxe5

سیاه انتخاب بهتری ندارد. به عنوان مثال حرکت 36...gxf5 پس از ادامه منطقی زیر به یک اخربازی برنده برای سفید منتهی می شود:

37.Qg5+ Kh8 38.Bxf5 Rxe5 39.Qf6+ Kg8 40.Rxe5 Qxe5 (40...Rxe5? 41.Bxh7+ Kxh7 42.Qxf7+ Kh6 43.Rf6+ Kg5 44.Qg6+ Kh4 45.Qh6+ Kxg4 46.Rf4#) 41.Qxe5 Rxe5 42.Bxc8+-

37.fxg6 fxg6 38.Qf7+ Kh8دیاگرام

نوبت سفید

39.Qf6+?!

سفید کم فروغ ترین ادامه را بر می گزیند ادامه درست عبارت بود از :

39.Qxe8+ Rxe8 40.Rxe8+ Kg7 41.g5!( این احتمالا همان حرکتی است که سفید ان را ندیده است ) Qd6 42.Rfe1

سیاه دفاعی در برابر تهدید R1e7+ ندارد.

39...Kg8 40.Be4?!

و حالا پس از پاسخ اتی سیاه برتری سفید حداقل خواهد بود. ادامه درست عبارت بود از 40.Re4! و هنوز هم سفید می توانست برای برد بجنگد. به عنوان مثال:

40...Bd7 41.Qf7+ Kh8 42.Rxe5 Qxe5 43.Qxd7+-

40...Be6!

دفاع از قطر حیاتی b2 – g8 . حالا برتری سفید حداقل است.

41.Bxg6

این تنها راه برای گل الود کردن اب است!

41...Rxe1 42.Rxe1دیاگرام

نوبت سیاه

42...hxg6?

ادامه درست عبارت بود از 42...Qd8! و حالا بهترین انتخاب سفید پا گزاردن به یک اخربازی پیچیده بود:

43.Bxh7+ Kxh7 44.Rxe6 Qxf6 45.Rxf6 Re3!دیاگرام

گر چه ظاهرا سفید دست بالاتر را در این اخربازی دارد اما کسب برد برای وی در صورت بازی دقیق سیاه اسان نخواهد بود. توجه داشته باشید که خطر پیاده رونده سیاه در ستون d می تواند حتی برای برد نیز کافی باشد! به عنوان مثال بازی می تواند به صورت زیر دنبال شود:

46.Rf5 (46.g5? Rxa3 47.g6+ Kg7 48.Rd6 Rc3–+) 46...Rxa3 47.Rxc5 Kg6 48.Rc7 Rf3! 49.Rxb7 d3 50.Kg2 Rf4 51.Rd7 Rxg4+ 52.Kf2 Rxc4

ونتیجه منطقی بازی تساوی است.

43.Qxg6+ Kf8 44.Qh6+

ادامه دقیق تر عبارت بود از 44.Qf6+ Kg8 (44...Bf7? 45.Rf1+-) 45.Re5! همراه با تهدید مقاومت ناپذیر کیش در

خانه g5 .

44...Kf7 45.Qh7+ Kf6دیاگرام

45...Kf8 با پاسخ ساده و قاطع 46.Rf1+ مواجه می شد.

نوبت سفید

46.g5+?

این حرکت ظاهرا موجه چیزی بیش از تساوی برای سفید به همراه ندارد. توجه داشته باشید که کلید برد سفید نگه داشتن شاه سیاه در همان جناح بی حفاظ می باشد. به عنوان مثال پس از 46.Rf1+? Ke5–+ شاه سیاه به جناح مقابل گریخته

و برتری کمیتی سیاه است که در بازی نقشی تعیین کننده خواهد داشت. ادامه درست عبات بود از 46.Re2! و حالا

به عنوان مثال:

46...Bxc4 47.Qh6+ Kf7 48.Qh5+ Kf8 49.Qxc5+ Kg7 (49...Kf7 50.Qxc4+ Kg6 51.Qd3+ Kh6 52.g5+!+-) 50.Qxd4+ Kg6 51.Qxc4+-

ادامه 46.Qh6+ Kf7 47.Re2+- به طریقی مشابه به برد سیاه منتهی می شود.

46...Kxg5 47.Qg7+

ادامه 47.h4+ نیز چیزی بیشتر برای سفید ندارد:

47...Kg4 (47...Kf6 48.Qh6+ Kf7 49.Qh7+ Kf6 50.Qh6+ = Kf7 51.Qh7+ (51.h5?? Qg3+–+) ) 48.Qe4+ (48.Qg7+?? Kh3!–+) 48...Kh3 49.Qh1+ (49.Qg2+?? Kxh4–+) 49...Kg4 50.Qe4+ =

و بازی با کیش دائم مساوی است.

47...Kf5 48.Rf1+ Ke4 49.Qg6+ Ke3دیاگرام

نوبت سفید

50.Re1+??

با این اشتباه کشنده به یک باره ورق برمی گردد...سفید می بایست به همان کیش دائم بسنده می کرد به عنوان مثال:

50.Qg5+ Kd3 51.Rd1+ Kxc4 52.Rc1+ (52.Qc1+?? Kd5–+) 52...Kd3 53.Qg6+ (53.Qxc5?? Rg8+–+ 54.Kh1 Qc8) 53...Kd2 54.Qg5+ Kd3 55.Rd1+ Ke4 56.Qxc5 Qd8 57.Re1+ Kd3 58.Qb5+ Kc3 59.Qb4+ Kd3 60.Qb5+ (60.Qxa4?? Qg5+–+) 60...Kc3=

توجه داشته باشید که 50.Qh6+?? پس از ادامه زیر برای سیاه برنده بود:

50...Kd3 51.Rd1+ Kxc4 52.Rc1+ Kb5–+

50...Kd2!!

و حالا سیاه برنده است . شاه اواره سیاه همچنون یک سوار هجومی رخ سفید را در معرض تهدید گرفتن قرار داده است.

دیاگرام زیر مسیر این مهاجرت رویایی را نشان می دهد.

دیاگرام تفسیر

دیگر گزینه ها برای سیاه بازنده بود به عنوان مثال 50...Kf3?? 51.Qe4# و یا 50...Kf4?? 51.Re4+ Kf3 52.Qg2#

51.Qb1

سفید انتخابی بهتر ندارد چرا که 51.Qe4 به طریقی مشابه با پاسخ 51...Rg8+ مواجه می شد.

51...Rg8+ 52.Kh1

یگانه حرکت ممکن چرا که 52.Kf1 Qf4#

52…Bg4!دیاگرام

نوبت سفید

سیاه با یک تیر دو نشان می زند کنترل خانه حیاتی d1 و نیز تهدید کیش در f3 .

53.Rf1

تلاش برای گیر انداختن شاه سیاه به جایی نخواهد رسید . به عنوان مثال :

53.Qc1+ Kd3 54.Qb1+ Kxc4 55.Qc2+ Kd5–+

53...Qe8! 54.h3 Bf3+

ادامه سرراست تر عبارت بود از 54...Qc6+! به عنوان مثال:

55.Kh2 Qd6+ 56.Kh1 (56.Kg2 Bxh3+ 57.Kf3 Rg3+) 56...Qg3 57.Qb2+ Kd3 58.Qg2 Qxg2+ 59.Kxg2 Be2+ –+

55.Rxf3 Qe1+ 56.Qxe1+ Kxe1 57.Rf7

پس از ادامه 57.Kh2 Ke2 58.Rf7 d3 هم سیاه برنده بود چرا که مانعی در برابر ارتقا پیاده d وجود ندارد.

57...d3

سفید تسلیم شد. یک پایان تراژدیک برای استاد چینی. یادتان باشد که حتی در پوزیسیون هایی که به ظاهر برنده به نظر می رسند باید مواظب انواع امکانات حریف نیز بود و دقیق ترین راه برد را پیدا نمود چرا که کوچکترین اشتباه حتی در حرکاتی که ظاهرا به نتایجی مشابه منتهی می شوند می تواند عواقبی جبران ناپذیر به دنبال داشته باشد.

به عنوان یک مثال میهنی ! میتوان به باخت تراژدیک قائم مقامی در برابر سینا صالحیان در مسابقات جام سرداران اذربایجان که اخیرا در ارومیه برگزار شد اشاره کرد:

Salehian,Sina (2079) - Ghaem Maghami,Ehsan (2597)

2nd International Urumia Open Chess Tour Urumia (2.1), 27.08.2008

نوبت سیاه

هر دو طرف به استحکامات شاه حریف هجوم برده اند اگر نوبت حرکت با سفید بود وی به راحتی با انجام e7+ برنده بود

اما نوبت با سیاه است...

30...Nf4?

به نظر می رسد که سیاه بیش از انچه که باید تحت تاثیر قدرت پیاده پیش تاخته حریف وکیش برخواستی وزیر قرار گرفته است. اما این دندان زهراگین قابل کشیدن بود! حرکت درست عبارت بود از 30...Rf5! ونکته ساده در این جا است که اولا سیاه نه تنها رخ را از مهلکه کیش برخواستی نجات می داد بلکه دیگر نیازی هم نبود تا ان را سپری در برابر کیش وزیر حریف سازد و این امر قدرت سواران سنگین دوپشته سیاه در ستون f را همچنان خطرناک نگاه می دارد. از سوی دیگر اسب سیاه نیز این امکان را دارد تا بدون دست وپا گیری و محدود سازی راه سواران سنگین ارایش گرفته در

ستون f در موقع لزوم به خانه f6 بازگردد تا پیاده e حریف را تحت کنترل داشته باشد. ادامه کار می توانست بدین صورت باشد:

31.Rf1

حالا دیگر کیش برخواستی پیاده قدرت پیشین را ندارد چرا که پس از 31.e7+ Kg7 32.Bc6 سیاه پاسخ قدرتمندانه

32...Nf6!–+ همراه با برتری سیاه را در اختیار داشت. واریانت زیر هم برای سیاه برنده بود:

31.e7+ Kg7 32.Rf1 Qd2 33.Rd3 (33.Rxe5? Nf4! –+) 33...Rxf1+ 34.Bxf1 Qg5 35.Rd7 Re8 –+

31...Qh4 32.Rxf5 gxf5 33.e7+ Kg7 34.Qb2

34.Rxe5?? با پاسخ 34...Rc1+ و مات در ادامه کار مواجه می شد.

34...Qxe7 35.Rxe5 (35.Qxe5+? Qxe5 36.Rxe5 Rc1+–+) 35...Qf6دیاگرام

نوبت سفید

و حالا وضعیت سیاه برنده است به عنوان مثال:

36.Re7+ Kg6 37.Qxf6+ Kxf6 38.Rxh7 Rc1+ 39.Bf1 Kg6 –+

31.e7+! Rf7 32.Bc6 Kg7 33.Rxe5دیاگرام

نوبت سیاه

33…Rxc6??

اشتباهی کشنده و از سر نومیدی. نکته این جا است که فیل سفید به سبب تهدید ماتی در g2 قادر به ترک قطر بزرگ سفید نبود. ادامه درست برای سیاه عبارت بود از 33...Re8! و سیاه از شانس های بسیار خوبی برای تساوی بهره مند بود به عنوان مثال:

34.Qg3

دیگر گزینه ها نیز چیزی بیشتر برای سفید ندارند به عنوان مثال :

34.Qc3 Rf6 35.Rc1 Rxc6 36.Qxc6 Nd3 37.Qxe8 Qf3+ 38.Kg1 Qf2+ 39.Kh1 Qf3+=

بازی با کیش دائم مساوی است.

واضح است که 34.Bxe8?? پس از 34...Qg2# به باخت سفید منتهی می شد.

34...Qxg3 35.hxg3 Rfxe7 36.Rxe7+ Rxe7 37.gxf4 Kf6دیاگرام

در این وضعیت سفید از حداقل برتری برخوردار است. سیاه در ازای فیل دو پیاده متصل به هم دارد و پیاده ستون f سفید نیز بی دفاع به نظر می رسد. نتیجه معقول برای چنین وضعیتی تساوی است.

34.Qxf7+ Kxf7 35.e8Q+ Kg7 36.Qxc6 Kh6 37.Qe4 b4 38.Rg1!

سفید از کمند اخرین اشتباه 38.Rxb4?? Qf1# نیز می گریزد. سیاه تسلیم شد.

لازم به ذکر است که استاد بزرگ قائم مقامی در مسبقات ریاست جمهوری فیلیپین با کسب 6 امتیاز در مکان ششم رده بندی نهایی قرار گرفت.

تهیه و تنظیم : دکتر مهدی رضائیان